Боляень Сыресь

Boläeń Syreś
Boläeń Syreś
чачома чись	панжиковонь 7 чи 1958 (65 иеть)
Чачома тарка	Саран ош, Российянь Советэнь Федеративной Социалистической Республикась[d], Советэнь Вейсэндявкс[d];
Мастор	Украина;
Важодема ёрокчизе	вейсэндявксонь теиця, валморозей, ютавтыця
вальма	inyazoro.info

Boläeń Syreś (ruz. Aleksandr Boĺkin; *1958-ce 7-ce panžikovoń čiś, Saran oš) — ukrainań lomańkuroń tevendej, ěrzäń poět dy lija keĺs jutavtycä, ěrzä raśkeń Inäzor (saeź 2019 iestě), Ukrainań ěrzätneń «Ěrzäń val» kuront́ prävt dy vejkeś jurovtycätnede, «Oläčiv Rav-Ural» lomańkuroń ajgemant́ prävt dy vejkeś jurovtycätnede.

Ěrämopingezě[витнемс | витнемс лисьмапрянть]

Čačś Saran ošso. Avazo ruzava, tetäzo ěrzä. Boläeń Syreseń ěrzäń jožonzo trämonteń pek lamo vijt́ putś babazo – Matröna Alekseevna, tejteŕčisě Butäjkina. Son jovtneś nućkatneneń jovkst, bobasket́, mift dy legendat ěś raśkedent́ dy ěrzäń maralätnede.

Kajś Mordovijaso, uĺneś pionerěks, komsomolecěks. Ušman tonavtolmań vasence kurssont́ sovaś kommunistěń partijas. 1978-ce iestěnt́ uĺneś kučoź Ukrainav. Uredś Žitomirěń bujsě. Kemeń iet́ jutaź ušodyze tonavtnemant́ Kevošso, ušmanvień institutso.

Ukrainaso ěräź saś čaŕkodemaś komunistěń ideologijant́ mančema kojdent́, ěś pränt́ ěrzäks lovomadont́. Ve čistě, institutoń tonavtycänt́ kunsoloź, lezdaś vanstamo Leniněń ledctämo kev «ukrainań radikaltněde». Te uĺneś 1990-ce ietneń ušodovksoś. Se čistěnt́ Syreś vasstovś Väčeslav Čornovol marto. «Mordovskoj» lageŕtnesě Väčeslav jutavtś lamo ška dy nejke marize avoĺ ruzoń akcentěnt́. Ušodovś kortamoś dy Čornovol jovtneś Syresneń ěrzätnede sede, mezde ěrzäś ěź soda dy ěź marsejak. Tede mejle Syresneń karmast́ sakšnomo ledctämotne ějkakšpingede, tetänzo jovtnematnede. Ledctävst́ babanzo, Matröna Alekseevnań, moronzo lamo prä marto gujdent́. Čornovol marto kortamodont́ mejle Syreś saś meĺs kadoms Leniněń ledctämo keveń vanstamont́ dy ušodoms tiriń keleń dy raśkeń kuĺturań idemant́^[1].

«ĚRZÄŃ VAL» jalgakuroś[витнемс | витнемс лисьмапрянть]

2008-ce iestěnt́ Boläeń Syreś, Andrienko Aleksej marto, terdiź ukrainań cöratneń Levuseń Dmytroń (Čepeleń Miträj) dy Martynükoń Rostyslavoń (Ožomasoń Kіrdä) purnavoms vejs «ĚRZÄŃ VAL» kuros. Pek kurok te jalgakskuronteń sovast́ lamo ěrzät, vese Ukrainastont́. «ĚRZÄŃ VAL» kuroś ěś tökšmeleks kočkize ěrzä raśkeń identičnosteń veĺmevtemanzo^[2].

Moskovoń, Ukrainań karšo, tortingeń ušodomanteń (2014) ěrzätne kenerst́ noldamo ěrzäń keĺsě kinigat, purnast́ ělektronnoń ěrzäń-ruzoń valks. Syreś, kuront́ važodemasonzo snartni kemekstams ěrzäń raśkent́ Ukraina marto sülmavkstněń, jutavty ěrzäń keĺs ukrainań poězijant́ dy morotneń.

Teškas «ĚRZÄŃ VAL» kuroś sisemkst́ teškstyze Kiev ošso Ěrzäń keleń čint́. Te uĺnest́ literaturań lovnomat, konatnes teŕgekšnezeĺt́ avoĺ ansäk Ukrainań ěrzäń diasporaś, dy Ěrzä Mastorsto, dy Rossijań Federacijasto ěrzätnejak. Ěś vijsě jalgakuroś noldyze Dmitrij Taganovoń, ěrzäń poětěnt́, «Sedejsě tarka» kiniganzo dy valmoroń pusmont́ «Ěrzäń valske», kozoń uĺnest́ putoź komśnile ěrzäń poětěń valmorost. Ěŕva kinigadont́ uĺneś noldaź 1200 ěkzěmplärt, dy vese syń uĺnest́ javšeź pandomavtomo ěrzätneń jutkova.

2012-ce iestěntt́ «ĚRZÄŃ VAL» kuroś nevtize ěrzätneneń ěrzäń-ruzoń, ruzoń-ěrzäń ělektronnoń valkssont́, kona uĺneś anokstaź dy noldaź ěrzätnesě dy ěrzäń jalgatneń lezdamosont́. «ĚRZÄŃ VAL» kuroś ěräzasto vansty dy kasty ěrzäń kuĺturant́, jaži ureks präń vetämoń koent́, kona uĺneś pongavtoź ěrzäń kiŕganteń metropolijasont́: ěrzä raśkent́ ombosortoks lovomant́ dy ěrzäń keleń pitnevtemečinteń kememant́. Boläeń Syreś, jalgakuroń prävtoś, sörmadś nileńgemende sede lamo ěrzäń valmorot. Sonzě lirikazo sotaź citnicä antikolonialeń pafossont́, son ušody kortamont́ istovtoź tevtnede, dy lijasto sede, mezde kortamskak kirdivieś a meri: ěrzä raśkeń kirdijčident́, ěrzäń maralätneń ledctnemadont́, moskovoń repressijatnede dy ěś raśkeń dy politikań meĺtopavtomatneń kisě türemadont́. Koj konat valmorotne uĺnest́ sörmadoź professionaloń kojsě, studijatnesě, nevtemaks «Kalmaź ledctnema» valmoroś, kona altaź Boläeń Syreś marto ve velesě ěricätneneń, konat uĺnest́ naŕgaź dy maštoź 1937-ce iestěnt́. «Tetäneń pškadema» valmoroś uĺneś lovnoź 2013-ce ień Raśkeń Ozkssont́, nejke zärdoNataĺja Abrosimova prädyze lovnomant́ Ěstěń Mastoroń Prezidentěnt́ Raśkeń Ozksonteń sörmanzo.

Boläeń Syreś jutavtś ěrzäks znäryja lija raśkeń morot. Jutksost, «Śkamočiń garmoškaś» (ruz. «Odinokaja garmoń»), moroluvoś Mokrousov Borisěń, valtně Isakovśkij Mihailěń; «Ěrzäń tejterneń» — «Guculka Ksenä», ukrainań tango-moroń kuvalt. Te kompozicijant́ moramsto lezdaś ukrainań morycäś Kopyněć Myroslava Užgorod ošsto; «Umarina», Giga Stepanoń moronzo kuvalt. Moroś altaź ěrzätneneń, konat maksyź ěś ěrämost ěrzäń teventeń, tiriń raśkenteń; «Rator čireva» — lietuva raśkeń «Piže vene» kompozijant́ kuvalt. Te morosont́ jovtnevi 1236—1242 ietnede, zärdo Ěrzäń Mastorov saś Ordaś. Topavtyź moront́ — Kopyněć Myroslava dy Tovt Oleksandr. Moroluvont́ ěś kojsě arseź vitnize Devätov Gennadij. Tede baška Boläeń Syreś škineś znäryja muzykań proekt ěsenzě valmoroń dy moroluvoń tevsputoź: «Timoń Veraneń. Tundo», vasence ěrzäń vaĺsoś, «Vergiz moro», «Čire jutkso», «Pejdema nuŕkamorot» kompozicijatne^[3].

«ĚRZÄŃ VAL» anokstaś dy noldaś ěrzäń keĺsě znäryja videot, konat altaź ěrzä raśkeń pert́peĺksěnt́ langs vannovkstněneń.

Jalgakuroń jurovtycätneń jutkso sodaviks ukrainań teleprodüsserěś, politikań konsuĺtantoś dy ukrainań keĺsě finno-ugrań kuläń ugraina.org (2004—2016) sajtont́ redaktoroś, Ožomasoń Kіrdä, kona 2007-ce iestěnt́ uĺneś kočkaź «Tedideń ěrzäks». Son sörmadś znäryja publikacijat ěrzäń ěrämopingedent́ dy kuĺturadont́. Lamot ějstěst uĺnest́ putoź «Ěrzäń Mastor» kulälopanteń^[4].

Satomačiń revolücijaś dy Donbasso tortingeś[витнемс | витнемс лисьмапрянть]

Sajś peĺks (učastvoval) Satomačiń revolücijasont́, jalganzo marto, volonteroń kojsě, uskseś pengt́ Majdanonteń ěždemga koctkudynetneń. Meeĺce čitnestě, zärdo ušodovś lednemaś, uĺneś Majdansont́ cöranzo marto. Tede ikele uĺneś pek čavoź «berkutněsě». Nile kerävkst präsonzo, udemeń sornovks dy kolmo sindeź irdeźt́. Tortingent́ ušodomasto volonteroks ardtneś ATO jutavtomań regiontněs. Sede tov mobilizacijado mejle uredś Ukrainań ušmanvijtneń 10-ce pando-ušman brigadasont́, sajś peĺks tortingesěnt́^[5].

Naltket́[витнемс | витнемс лисьмапрянть]

Украинец Боляень Сыресь официально возглавил эрзянское национальное движение

Лисьмапрят[витнемс лисьмапрянть]

[1] Анвар Деркач. "Россия утратила свой шанс стать великой страной". Idel.Реалии. 26 февраля 2018 г.

[2] Ярослав Тимощук. Эрзя подпольщики. Аргумент. 20.04.2018

[3] Ярослав Савчин. Вірші сергія і тетяни дзюби перекладені ерзянською мовою. Чернігівщина.

[4] Jalgakurodonť. ĚRZÄŃ VAL

[5] Сергій Лащенко. «Ми прийняли естафету від предків...» День. - 3 липня, 2015

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]